Czy pewność siebie jest przydatna?
Jest to pytanie retoryczne, ponieważ zarówno w sferze osobistej jak i zawodowej niejednokrotnie znajdujemy się w sytuacjach, w których pewność siebie okazuje się nieodzowna.
Dla każdego z nas pojęcie pewności siebie pewnie jednak oznacza coś innego. Dla uporządkowania wątku, dzisiejszy wpis przedstawię w formie kilku punktów, w tym rozwiewających kilka istniejących w przestrzeni publicznej na temat pewności siebie mitów.
1. Czym jest pewność siebie i jej brak?
Rozważania rozpocznę od własnej opinii na temat pewności siebie, która w mojej ocenie bardzo często jest wyolbrzymiana i niestety wiele osób zupełnie niepotrzebnie i niesłusznie wytwarza negatywne przekonanie o własnym braku pewności siebie.
Zazwyczaj poczucie braku pewności siebie objawia się bowiem w konkretnych sytuacjach, a nie podczas całego naszego funkcjonowania.
Mogę założyć się, że gdybym zapytał każdą z osób czytających te słowa o to czy, a jeśli tak to w jakiej sytuacji wytworzyła własne przekonanie o braku pewności siebie, zazwyczaj dotyczyło to sytuacji, z którą nie miała ona wcześniej do czynienia, bądź nie wiedziała jak w ten sytuacji się właściwie zachować.
W mojej prywatnej opinii takie sytuacje nie są oznaką braku pewności siebie, a brakiem doświadczenia (praktyki) i tym samym przekonania co do słuszności postępowania w konkretnym obszarze.
Dla zobrazowania tej tezy posłużę się przykładem „z życia wziętym”.
Czy student zdający egzamin odczuwa taki sam poziom stresu zarówno przed pierwszym jak i np. 10 egzaminem w życiu? W 99% przypadków nie, ponieważ za przykładowym 10 egzaminem student już wie jak wygląda jego przebieg i jak skutecznie się do niego przygotować, a zatem poziom stresu u „doświadczonego” studenta jest niższy niż u tego, który do egzaminu przystępuje po raz pierwszy.
2. Pewność siebie a charyzma
Pojęciem powiązanym z pewnością siebie, a w zasadzie stanowiącym jego pochodną jest charyzma. W najogólniejszym ujęciu jest to zdolność oddziaływania na inne osoby, np. przekonywania ich do swoich poglądów. Charyzmę zazwyczaj można zdobyć (choć jest to wyłącznie kwestia interpretacji – nie każdy uzna daną osobę za charyzmatyczną) na dwa sposoby: poprzez osiągnięcia (np. zawodowe) lub cechy osobowościowe, które można powiązać z pewnością siebie. Przykładem tego są mówcy, którzy potrafią „porwać za sobą tłumy”, czyli zwyczajnie przekonać innych do swoich poglądów. Pomimo tego, że rzeczywiście niektóre osoby posiadają wrodzony talent do wystąpień publicznych, to w zdecydowanej większości wynika to z rzetelnej pracy i treningu, czego potwierdzeniem jest popularność usług w zakresie szeroko rozumianego marketingu i wizerunku.
Ponownie można zatem stwierdzić, że charyzma, będąca niejako następstwem pewności siebie, jest elementem, który można wypracować poprzez długotrwałą praktykę, nie zaś nadprzyrodzoną mocą dostępną tylko dla nielicznych.
W tym miejscu, w kontekście charyzmy warto rozprawić się z dwoma mitami.
Mit nr 1: Osoba charyzmatyczna to ta, która zawsze „bryluje” w grupie (czyli ma osobowość ekstrawertyczną).
Dla zobrazowania tego mitu posłużę się przykładem osób, z którymi zapewne przynajmniej część z nas miała do czynienia. Są to osoby, które w sytuacjach towarzyskich, niezależnie od tego, czy spotkanie ma charakter formalny, czy całkowicie prywatny, są w stanie zdominować całą grupę poprzez nieustanne zabieranie głosu na każdy poruszany temat w odbywającej się dyskusji. Zdarza się jednak, że takie zachowanie nie spotyka się z aplauzem pozostałych zgromadzonych osób, gdyż będą one czuły się takim zachowaniem zwyczajnie zmęczone, przy czym ze względu na dobre obyczaje nikt na głos nie zwróci takiej osobie uwagi.
Podobnym przykładem, tym razem ze świata sportów zespołowych może być osoba (trener/zawodnik), która sama siebie uważa się za charyzmatyczną (i często przez innych), ponieważ w większym stopniu niż inne osoby wykrzykuje w szatni słowa zaczynające się na literę k. i ch.
W związku z tym można zadać pytanie: czy takie osoby można określić mianem charyzmatycznej? Pewnej siebie być może tak, natomiast ze względu na jej możliwy sceptyczny odbiór przez inne osoby, mianem charyzmatycznej raczej niekoniecznie.
Mit nr 2: Introwertycy są osobami niepewnymi siebie
Ten mit stanowi sytuację odwrotną do poprzedniego przykładu, czyli uproszczone założenie, że jeśli dana osoba rzadko zabiera głos w grupie, to znaczy, że jest niepewna siebie/nie posiada charyzmy. Tymczasem introwertycy są osobami, które w opisanej wcześniej sytuacji raczej nie będą skłonne do częstego zabierania głosu, natomiast nie ze względu na brak pewności siebie/charyzmy, tylko poprzez brak takiej potrzeby. Osoby te zazwyczaj chętnie i obszernie zabiorą w dyskusji głos na tematy, w których czują się merytoryczne, a zapytane o samoocenę odpowiedzą, że uważają się w danej dziedzinie za kompetentne, co jest zupełnym przeciwieństwem braku pewności siebie.
Nie zawsze zatem osoba często zabierająca głos jest pewna siebie i odwrotnie – osoba zdystansowana takiej pewności nie posiada.
3. Wzmacnianie pewności siebie poprzez coaching
W mojej ocenie coaching stanowi doskonałą i skuteczną metodę wzmacniania pewności siebie. W jego ramach Klient przy wsparciu coacha wypracowuje procedury postępowania: czy to w konkretnej sytuacji (np. przy wystąpieniach publicznych, zarządzaniu zespołem itp.), czy też w formie uniwersalnej, pozwalającej na zastosowanie wypracowanej wiedzy w różnych sytuacjach życiowych.
Wypracowane i wielokrotnie praktykowane procedury zagwarantują:
– wiedzę na temat tego jak postępować w danej sytuacji (Coachingowe pytanie: Jak zachował(a)bym się w tej sytuacji/Jak zachowałem(am) się w takiej sytuacji w przeszłości…?);
– wiedzę na temat tego jak postępować w danej sytuacji w zależności od jej pozytywnego, bądź negatywnego rozwoju (Coachingowe pytanie: Co w tej sytuacji może stać się najlepszego/najgorszego…?);
– wiedzę na temat pozytywnych i negatywnych skutków konsekwencji rozwoju danej sytuacji (Coachingowe pytanie: Co się stanie jeśli…?).
Podsumowując, pewność siebie jest umiejętnością zachowania się w danej sytuacji poprzez posiadanie w niej doświadczenia, które zdobywa się nie inaczej jak praktyką.
Wszystkim zainteresowanym analizowaną tematyką gorąco polecam lekturę trzech wymienionych poniżej książek, od lat znajdujących się w mojej prywatnej kolekcji. Ich lektura pozwala na „odkłamanie” wielu pojawiających się w codziennej przestrzeni przekonań co do pewności siebie i związanej z nią charyzmy:
S. Cain, „Ciszej proszę…”, MT Biznes, Warszawa 2012 – topowa pozycja w zakresie tematyki wykorzystywania osobowości introwertycznej do odnoszenia sukcesów.
O. Fox Cabane, „Mit charyzmy”, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2015 – o tym jak nierzadko pojęcie i znaczenie charyzmy jest mylnie interpretowane.
C. Ancelotti, C. Brady, M. Forde, „Carlo Ancelotti Dyskretne przywództwo”, Insignis Media, Kraków 2016 – o tym jak skutecznie zarządzać zespołem i budować szacunek u podwładnych, pozostając „w cieniu” oraz bez wywyższania się, podnoszenia głosu, wybuchów złości i stosowania kar na przykładzie pracy jednego z najwybitniejszych trenerów w historii piłki nożnej.
Pozdrawiam i zapraszam do wzmacniania pewności siebie, także w ramach coachingu. 
